Lac Matshi, Kongo, deel 4

16 augustus 2017 - Kikwit, Congo-Kinshasa

Beste vrienden,

Aangekomen in het onbereikbare Lac Matshi. Het geeft me een gevoel van voldoening. Ik draai nog wat rond op mijn bed. Nou ja, bed? Een ‘dinges’, beter kan ik het niet omschrijven. En op die hobbelige, bobbelige dinges ligt een vergaan stuk schuimplastic. Dat is mijn matras. Maar ik voel me hier thuis, ook al is de vloer van zand, dat tussen je tenen kruipt, en de deur van mijn kamer is een smerige, oude doek. Aan de andere kant ervan snurkt Luswa, onze teamleider, aanstekelijk en bijna muzikaal. De voordeur kan niet op slot. Geeft niet.

SAM_2453           ​        SAM_2451

markttaferelen

Als ik mijn hoofd naar buiten steek, zie ik dat er tientallen kindertjes op dat gedenkwaardige moment hebben gewacht, als toeristen die het Alpenglühen willen aanschouwen. In stille verbazing word ik gade geslagen. Een blanke. Die bestaan dus echt. Als ik me ga scheren (buiten, want in huis is het veel te donker), worden mijn verrichtingen druk besproken door de kinderschaar. Hier scheren de mensen zich met een los, ouderwets scheermesje tussen de vingers geklemd, alsof ze hun keel willen afsnijden… Dus alles wat ik tevoorschijn tover is bijzonder. Het zijn museumstukken, en de kinderschaar is het publiek. Een kam, anders dan de ebbenhouten stofkam die zij kennen, een spiegeltje, een schaar, scheerzeep… Wat is die man rijk, denken ze. Zoiets is in het hele dorp niet te vinden. SAM_2362

Driekwart van Lac Matshi bestaat uit de bevolkingsgroep van de Pende, en één kwart is Bawongo. Ze hebben hier een eigen dialect ontwikkeld. De Pende staan bekend als de grootste occultisten van Kongo. Wonderlijke verhalen doen de ronde. Mensen die in nijlpaarden veranderen, pratende krokodillen, en zelfs is ieder ervan overtuigd dat ooit de oud dictator Mobutu zijn arm verloor toen hij een tovenaar een hand gaf. Helaas is die arm er toen weer aangetoverd. Mensen kunnen het niet goed hebben dat ik wat om die verhalen lach. “Je moet eens naar het jaarlijkse tovernaarsfestival in Gungu!” Daar schijnen mensen zonder kop rond te lopen, of juist met een kop teveel. En dan zeg ik weer: “Dat ziet elke dronkaard…” Maar dat is een belediging, dus ik fluister slechts.

SAM_2380  Pende stamhoofd (chef du groupement) ​

Gelukkig is Lac Matshi niet zo goed bereikbaar. Dat zeg ik, omdat er hier een wonderlijke gewoonte bestaat die nu echter op haar retour schijnt te zijn. Logeer je bij iemand? Dan krijg je zijn vrouw erbij. Komt er uit die nacht een baby voort, des te beter. Je zult de rest van je leven geëerd worden. In een dorp op 15 km, Lonzo, is deze gewoonte zelfs een verplichting. De bezoeker moet, de vrouw des huizes moet… En de heer des huizes vindt wel een oplossing voor die ene nacht. Het dorp heeft naast huisvrouwen ook nog dorpsprostituees. Het verschil tussen die twee groepen dames is niet nauwkeurig aan te geven. Een oude doopsgezinde predikant van 80 jaar evangeliseert in dat dorp. Maar hij boekt weinig voortgang. Hij wordt als een soort eunuch beschouwd en daar heeft Lonzo (Lac Matshi?) weinig mee op.

Per week komen er twee of drie vrachtauto’s naar Lac Matshi, hoewel de weg die bijna weg is binnenkort zal ophouden te bestaan. Een overheid die de weg laat onderhouden? Doe niet zo onnozel. We zijn hier in Kongo. Maar er is wel een verbinding over water. Met een week kun je al in Kinshasa zijn, als je een buitenboordmotor hebt. En zo vervoert Lac Matshi haar goederen over het meer, waar het dorp naar genoemd is. Via het meer (dat lijkt op een stuwmeer met zeven grote armen en twintig kleine) kom je door een nauwte in de rotsen op de rivier, en dan op een andere rivier, en dan weer op een andere, die uitloopt op de SAM_2364Kasaïstroom, de belangrijkste zijrivier van ‘De Rivier’, de majestueuze Kongo. Per kano en kleine boot worden zo zakken met maïs, gierst, maniokmeel, natuurthee, koffie, gedroogde rupsen (voor in de groente) en gedroogde vis vervoerd, samen met honderden liters eigen gebrouwen sterke drank. Dat kunnen ze in Lac Matshi. Er gaat geen liter weg, voordat er eerst danig van geproefd is… Vanwege de bewaking van de kwaliteit…

SAM_2369

We voelen ons hier thuis, zonder loszedige vrouwen, want we slapen in het huis van ‘niemand’. De mensen zijn aardig. Een praatje maak je al snel. Iedereen spreekt je wel aan. En het werd zeer gewaardeerd dat ik (een beetje hinkend) de twee kilometer naar het meer aflegde, de trots van het dorp. Het is mooi. Er wordt heerlijke vis gevangen. Er schijnt enorm veel vis in te zitten, maar er is op de markt bijna niets van te koop. De economische ontwikkeling hier wordt niet alleen geremd door de krikkemikkige structuur van het land, maar ook door een groot gebrek aan ondernemingsgeest. De mensen weten dat ieder die zijn nek uitsteekt een willoos slachtoffer wordt van de corrupte ambtenarij. En zo leeft ieder voort, op het randje van de ondergang, maar verder zeer tevreden.

SAM_2377 ​

de dagopbrengst

Bezjoer, vrienden. De terugweg was een versnelde herhaling van de heenweg naar Lac Matshi, dus daar zal ik niet over uitweiden. Dit waren de verhalen van de reis naar Lac Matshi. “We zien je toch nog wel eens terug?” vroegen de mensen. Ik waag het te betwijfelen (het was een zware reis), al is er in het leven niets zeker.

Groet,

Vrede,

Bram Krol